W ciągu ostatnich lat obserwuje się zwiększanie częstości chorób alergicznych. Dotyczy to zwłaszcza populacji krajów wysokorozwiniętych (w tym także Polski), gdzie już ponad 1/3 ludności wykazuje cechy alergii. Dlatego też Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała alergię za epidemię XXI w….

Według danych epidemiologicznych alergia pokarmowa dotyczy ponad 4% osób dorosłych w Stanach Zjednoczonych, a także w krajach Europy Zachodniej. Nadwrażliwość na pokarm typu alergicznego występuje u 2,4–5% osób dorosłych i u 5–8% dzieci.

Co to jest alergia pokarmowa?

Alergia pokarmowa (nadwrażliwość pokarmowa) – jest nieprawidłową immunologiczną odpowiedzią organizmu na spożywany pokarm, który jest dobrze tolerowany przez osoby zdrowe.

Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju alergii:

  • czynniki genetyczne – wrodzone lub dziedziczne cechy organizmu usposabiające do wystąpienia choroby alergicznej
  • czynniki środowiskowe
  • nieodpowiednia dieta niemowląt (żywienie sztuczne)
  • wczesne wprowadzanie uczulających produktów
  • rodzaj żywienia matki podczas laktacji
  • złe warunki sanitarno-higieniczne i związane z nimi infekcje jelitowe
  • antybiotykoterapia doustna, która poprzez uszkodzenie bariery jelitowej zwiększa wnikanie alergenów drogą pokarmową
  • czynniki wspomagające
  • niedojrzałość immunologiczna przewodu pokarmowego
  • defekty immunologiczne
  • schorzenia i wady wrodzone przewodu pokarmowego (niedojrzała bariera śluzówkowa jelita, obniżenie wydzielania soku żołądkowego, upośledzenie produkcji śluzu przez komórki kubkowe jelita)

Jak może się objawiać alergia pokarmowa?

Skóra:

  • pokrzywka
  • obrzęk naczynioruchowy
  • wysypka
  • rumienie
  • atopowe zapalenie skóry
  • kontaktowe zapalenie skóry
  • opryszczkowe zapalenie skóry

Przewód pokarmowy:

  • zespół alergii jamy ustnej
  • bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka
  • alergiczne eozynofilowe zapalenie przełyku
  • alergiczne eozynofilowe zapalenie żołądka i jelit
  • zapalenie jelita cienkiego i okrężnicy
  • zapalenie jelita grubego i odbytnicy
  • celiakia

Układ oddechowy:

  • alergiczny nieżyt nosa
  • zapalenie spojówek
  • duszność, świszczący oddech, kaszel
  • astma

Zmiany uogólnione:

  • wstrząs anafilaktyczny

Jakie pokarmy najczęściej wywołują reakcje alergiczne?

Niemowlęta

  • mleko krowie
  • soja

Dzieci

  • mleko krowie
  • jaja
  • orzeszki ziemne
  • soja
  • pszenica
  • ryby
  • skorupiaki

Dorośli

  • orzeszki ziemne
  • orzechy (laskowe, włoskie)
  • ryby
  • skorupiaki
  • mleko krowie
  • jajka

Jak się leczy alergię pokarmową?

Leczenie alergii/nietolerancji pokarmowej opiera się na zastosowaniu diety eliminacyjnej i wspomagającym leczeniu farmakologicznym.

Co to jest dieta eliminacyjna?

Dieta eliminacyjna to czasowe lub stałe usuniecie z żywienia chorej osoby szkodliwego lub źle tolerowanego pokarmu, z jednoczesnym wprowadzeniem w to miejsce składników zastępczych o równoważnych wartościach odżywczych.

Wyróżnia się trzy rodzaje diet eliminacyjnych:

  • I Rodzaj eliminacji – polega na usunięciu z diety jednego lub kilku szkodliwych pokarmów, odpowiedzialnych za wystąpienie objawów klinicznych. W praktyce ten typ eliminacji stosuje się najczęściej w przypadku alergii na białka mleka krowiego u niemowląt.
  • II Rodzaj eliminacji – to dieta elementarna, w której źródłem energii są pojedyncze aminokwasy.
  • III Rodzaj eliminacji – to dieta oligoantygenowa, zawierająca jedynie jagnięcinę, ryż, kukurydzę, gotowane jabłka, brokuły, szparagi, szpinak, sałatę, słodkie ziemniaki, sól, cukier, ocet winny oraz oliwę z oliwek. Dieta ta ma zastosowane we wstępnej diagnostyce nadwrażliwości alergicznej u chorych spożywających wiele pokarmów potencjalnie mogących prowokować objawy. Jeżeli po 1-4 tyg. nie zauważa się poprawy zaleca się powrót do diety ogólnej. Przy obserwowanej poprawie przeprowadza się próbę prowokacji pokarmem.

Istnieją pewne działania profilaktyczne skierowane do osób, znajdujących się w grupie zwiększonego ryzyka rozwoju alergii pokarmowej:

  • zalecane karmienie naturalne dziecka przez co najmniej 6 pierwszych miesięcy życia
  • stosowanie mieszanek mlekozastępczych o silnym stopniu hydrolizy białek u dzieci, które nie mogą być karmione naturalnie (hydrolizaty kazeiny ze względu na mniejszy odsetek uczuleń dzieci na kazeinę niż laktoglobulinę białek mleka krowiego wydają się być bezpieczniejsze i skuteczniejsze w postępowaniu leczniczo-profilaktycznym)
  • opracowanie i zalecenie indywidualnej diety eliminacyjnej dla kobiet w ciąży obciążonych atopią i matek karmiących piersią, których dzieci wykazują kliniczne objawy alergii pokarmowej
  • wprowadzenie do diety dziecka stałych pokarmów po 6 miesiącu życia i opóźnione wprowadzenie pokarmów silnie alergizujących, takich jak np. białko mleka krowiego, jaja, ryby
  • zalecane gotowanie pokarmów celem obniżenia ich zdolności alergizujących
  • unikanie pokarmów zawierających związki biologicznie czynne (histamina, tyramina, serotonina) i dodatki chemiczne
  • eliminacja potencjalnych alergenów wziewnych z najbliższego otoczenia

W leczeniu i zapobieganiu alergii pokarmowej zaleca się zażywanie probiotyków, ponieważ wpływają one na:

  • przywrócenie homeostazy w przewodzie pokarmowym i zlikwidowanie dysbakteriozy
  • hamowanie rozwoju patogennych szczepów bakterii i wirusów
  • hamowanie przylegania bakterii do nabłonka jelitowego
  • pobudzenie układu odpornościowego
  • produkcję substancji cytoprotekcyjnych, takich jak poliaminy
  • dezaktywację mutagenów, karcinogenów, biotransformację leków
  • zmniejszenie stanu zapalnego i zmniejszenie przepuszczalności śluzówki jelitowej (ograniczenie penetracji antygenów, zmniejszanie wtórnej alergizacji)
Udostępnij i podziel się wiedzą!