Długoletnie badania udowodniły światu, że wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT) zwłaszcza omega-3 i omega-6 są niezbędne do prawidłowego wzrostu i dojrzewania dzieci. Najważniejsze znaczenie mają one w trakcie ciąży, kiedy płód zaczyna się kształtować. Jednak w kolejnych etapach życia niemowląt i dzieci starszych są również potrzebne, gdyż organizm człowieka rozwija się przez wiele lat.

Podział wielonienasyconych kwasów tłuszczowych:

– kwasy tłuszczowe omega-3
– kwasy tłuszczowe omega-6
– kwasy tłuszczowe omega-9

Do kwasów omega-3 zalicza się:

– kwas alfa-linolenowy – alfa-LNA
– kwas dokozaheksaenowy – DHA
– kwas eikozapentaenowy –  EPA

Do kwasów omega-6 zalicza się:

– kwas linolowy – LA
– kwas gama-linolenowy – GLA
– kwas dokozapentenowy
– kwas arachidonowy – AA

Prawidłowe odżywianie się kobiet ciężarnych z uwzględnieniem spożycia zalecanych ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych n-3 i n-6 gwarantuje utrzymanie odpowiednich stężeń tych kwasów we krwi i tkankach płodu oraz donoszenie ciąży.

W czasie trwania ciąży organizm kobiety magazynuje zapasy tłuszczu. Proces ten nasila się w trzecim trymestrze ciąży. W tym okresie gromadzą się głównie kwas dokozaheksaenowy i arachidonowy. Rezerwa ta jest wykorzystywana w okresie wzrostu płodu oraz w okresie laktacji kobiety. W zależności od tego jakie tłuszcze spożywa matka i z jakich rodzajów jest utworzona jej zapasowa tkanka tłuszczowa, taki skład kwasów tłuszczowych pozyska płód.

Kwasy n-3 i n-6 mają szczególne znaczenie dla organizmu, a ich niedostatek w diecie przyczynia się do niepożądanych zaburzeń funkcji układów.

Jakie jest znaczenie kwasów tłuszczowych n-3 i n-6?

Kwasy te wpływają na mózg i układ nerwowy dziecka:

  • pobudzają wzrost neuronów
  • zapewniają płynność, elastyczność i integralność błony, przez co oddziaływują na uwalnianie i wychwyt neuroprzekaźników
  • są prekursorami eikozanoidów
  • wykorzystywane są jako przekaźniki drugiego rzędu
  • DHA jest głównym strukturalnym kwasem tłuszczowym kory mózgu i siatkówki oka
  • kwas eikozapentaenowy i dokozaheksaenowy mają największe udowodnione znaczenie dla ośrodkowego układu nerwowego

WNKT mają duże znaczenie dla skóry:

  • są one niezbędne do wykształcenia lipidów, sebum oraz ceramidów wypełniających przestrzenie międzykomórkowe w warstwie rogowej naskórka
  • odpowiadają za strukturę błon komórkowych
  • odpowiadają za ich płynność i funkcjonalność
  • wychwytują i neutralizują wolne rodniki
  • mają działanie przeciwzapalne
  • kontrolują skład flory bakteryjnej obecnej w skórze

Inne korzystne działania WNKT:

  • kwasy tłuszczowe omega-3 zwiększają podatność komórek nowotworowych na czynniki chemoterapeutyczne oraz w znacznym stopniu hamują ich rozwój
  • suplementacja kwasów tłuszczowych n-3 połączona z terapią nowotworową (radioterapią czy leczeniem chemicznym) znacznie uzupełnia skuteczność tych metod w walce z nowotworem
  • WNKT zmniejszają natężenie objawów ADHD (zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) u dzieci
  • w konsekwencji podawania kwasu EPA dla dzieci z autyzmem, stwierdzono: mniejszą ilość infekcji, poprawę snu, zdolności poznawczych, zdolności ruchowych, koncentracji, jak również zmniejszenie nasilenia drażliwości, hiperaktywności i zachowań agresywnych
  • korzyści z suplementacji WNKT mogą doświadczyć również osoby, u których orzeka się upośledzenie widzenia nocnego, nadczułość na światło, trudności w czytaniu – wrażenie rozmywania się liter

Karmienie dziecka piersią to najbezpieczniejsza metoda pokrycia jego zapotrzebowania na WNKT! Mleko matki zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze, które niemowlę przyswaja w sposób fizjologiczny.

Zawartość WNKT w mleku kobiecym jest zmienna i zależy od:

  • diety kobiety karmiącej
  • czasu trwania ciąży (u kobiet, które urodziły przedwcześnie pula WNKT jest wyższa)
  • długości karmienia niemowlęcia piersią

Mleko matki jest bardzo dobrym źródłem kwasów DHA (występuje w nim w ilości 0,1% – 0,6%) i AA (0,2% – 1,2%). Pokarm kobiecy zawiera także kwas eikozapentaenowy. Stężenie kwasu EPA i DHA w mleku jest zależne od diety matki i średnio wynosi 0,05% – 0,7%, a u kobiet, u których w dziennym jadłospisie występują ryby, poziom tych kwasów wzrasta nawet do 1,9%.

Występuje szereg sytuacji, w których dzieci nie mogą być karmione w sposób naturalny. Wówczas należy stosować mieszanki mleczne wzbogacane w WNKT.

Jakie pokarmy powinna spożywać kobieta w ciąży, aby dostarczyć odpowiednią ilość WNKT?

Źródła pokarmowe kwasów tłuszczowych n-6 to:

  • nasiona bawełny,
  • nasiona ogórecznika,
  • kukurydza,
  • nasiona słonecznika,
  • nasiona soi,
  • nasiona wiesiołka,
  • kwasy tłuszczowe n-6 otrzymywane są również z pestek siemienia lnianego, winogron i dyni,
  • oleje: słonecznikowy, kukurydziany, z ziaren bawełny, sojowy, sezamowy,
  • ryby: śledź bałtycki, makrela i łosoś norweski.

Źródła pokarmowe kwasów tłuszczowych n-3 to:

  • rośliny strączkowe – soja i fasola,
  • orzechy,
  • siemię lniane,
  • glony,
  • krewetki,
  • ryby,
  • mięso fok i waleni oraz wszystkie produkty z nich wytwarzane,
  • oleje rybie.

Jakie są skutki niedostatecznej podaży kwasów omega-3 i omega-6 w ciąży?

  • skrócenie trwania ciąży i wywołanie przedwczesnego porodu
  • obniżenie masy urodzeniowej noworodków
  • uszkodzenie błon komórkowych neuronów, krwinek i limfocytów
  • nieprawidłowe funkcjonowanie OUN
  • wystąpienie nadpobudliwości, dysleksji, agresji, zwiększonej wrażliwości na stres i skłonności do stereotypowych zachowań
  • upośledzenie funkcji poznawczych i szybkości reagowania
  • obniżenie zdolności uczenia się, czytania ze zrozumieniem i zapamiętywania
  • wywołanie i pogłębienie zaburzeń widzenia (ostrość i czas reakcji)
  • wystąpienie zmian degeneracyjnych w płucach, wątrobie (stłuszczenie wątroby) i nerkach
  • zaburzenie równowagi wodnej w organizmie oraz wzmożone pragnienie
  • zmniejszenie odporności na choroby zakaźne

Skórne skutki niedoboru kwasów n-3 i n-6:

  • wzrasta podatność skóry na przesuszenie, alergie, egzemy, zmiany łojotokowe, czego następstwem może być  powstawanie stanów zapalnych
  • złuszczanie i rozległe zaczerwienienia skóry
  • skóra napięta i matowa
  • wysokie zagrożenie zachorowaniem na atopowe zapalenie skóry

Udostępnij i podziel się wiedzą!