Udając się do lekarza często możemy zauważyć ulotki lub plakaty przedstawiające zalecenia żywieniowe dla diety lekkostrawnej (inaczej łatwo strawnej). Można więc zadać sobie pytanie, dlaczego dieta lekkostrawna stała się aż tak bardzo popularna? Przez kogo i w jakich sytuacjach tak naprawdę powinna być stosowana?

Rozpowszechnienie diety łatwo strawnej wynika głównie z jej szerokiego zastosowania. Zalecana jest m.in.: osobom starszym, małym dzieciom, osobom cierpiącym na schorzenia przewodu pokarmowego (nowotwory, stan zapalny żołądka i jelit), po operacjach, w chorobach przebiegających z gorączką, przy biegunkach i w czasie rekonwalescencji.

Już sama nazwa diety wskazuje jaki jest cel jej stosowania. Dieta „lekkostrawna” ma za zadanie oszczędzać nasz przewód pokarmowy, dlatego  eliminowane są w niej produkty ciężko strawne, czyli takie, które są długo trawione. Jej zastosowanie  powinno poprawiać komfort osoby chorej oraz ułatwić jej powrót do zdrowia.

Modyfikacja diety na dietę lekkostrawną

Modyfikacje diety obejmują zarówno obróbkę cieplną żywności jak i dobór odpowiednich produktów spożywczych.

Zalecane techniki kulinarne:

  • Gotowanie na wodzie
  • Gotowanie na parze
  • Pieczenie w folii, rękawie lub pergaminie

Niewskazane techniki kulinarne:

  • Smażenie
  • Grillowanie
  • Zapiekanie
  • Duszenie ze wcześniejszym podsmażaniem
  • Unikanie potraw odgrzewanych

Dieta lekkostrawna – najważniejsze zasady

Najważniejsze jest to aby nie drażnić błony śluzowej przewodu pokarmowego. W tym celu zaleca się:

  • unikanie produktów bogatych w błonnik pokarmowych, czyli: produktów pełnoziarnistych, chleba razowego, żytniego, grubych kasz i makaronów, otrębów. Zastąpić je możemy pieczywem pszennym, drobnymi kaszami (kaszą manną, Kus Kus, kaszą jęczmienną łamaną), biszkoptem, ryżem, sucharkami.
  • eliminację ostrych przypraw: pieprzu, octu, ostrej papryki, chrzanu, kostek bulionowych, musztardy, chilli.
  • rezygnację z produktów wędzonych, marynowanych i wzdymających (rośliny strączkowe, warzywa kapustne).
  • całkowite unikanie wszelkiego rodzaju używek.
  • spożywanie warzyw gotowanych i rozdrobnionych, unikanie: warzyw cebulowych (cebuli, szczypiorku ,  pora , czosnku), rzodkiewki, rzepy, papryki, ogórka. Do surowych warzyw zalecanych w tej diecie możemy zaliczyć: pomidor (bez skóry i pestek), sałatę, cykorię, startą marchewkę z jabłkiem.
  • wyeliminowanie tłustych produktów: smalcu, boczku, śmietany, twardych margaryn (Produkty można te zastąpić: masłem, olejami roślinnymi, miękką margaryną, ewentualnym dodaniem śmietanki)
  • unikanie baraniny, wieprzowiny, kaczek, łososia, konserw mięsnych, pasztetów ( Zamiast tego: spożywanie chudego mięsa i ryb: kurczaka, indyka, cielęciny, morszczuka, dorsza, solę, mintaja, tuńczyka.)
  • eliminacje słodyczy, orzechów i nasion, zamiast nich w formie deseru  można włączyć do jadłospisu: budyń, kisiel, galaretkę, mus z pieczonych owoców, kompot, dżem (bez pestek), miód.
  • spożywanie owoców bez pestek i skórki, najlepiej dojrzałe, spożywane w postaci soków lub przecierów. Przeciwwskazane są: wiśnie, czereśnie, owoce suszone, gruszki, agrest. Można natomiast spożywać: jabłka (bez skórki), owoce jagodowe, winogrona i cytrusy.
  • jajka podane na miękko lub jajecznica przygotowana na parze (unikamy smażenia)
  • zalecane produkty mleczne: jogurty naturalne, ser biały, kefir, mleko do 2 %

Mniej błonnika

Tak jak już wcześniej napisałam w  diecie lekkostrawnej zaleca się ograniczenie podaży błonnika pokarmowego (do 25g/ dobę). Dlatego aby polepszyć jego tolerancję i zmniejszyć odczuwane dolegliwości należy zastosować kilka prostych metod:

  • Gotowanie, najlepiej trwające więcej czasu niż to jest konieczne
  • Obieranie i usuwane pestek
  • Przecieranie owoców i warzyw
  • Wybieranie dojrzałych, świeżych owoców
  • Eliminowanie twardych części roślin
  • Przygotowywanie produktów rozdrobnionych np. w postaci musu owocowego

Dieta lekkostrawna niesie ze sobą pewne ograniczenia. Ważne jest aby postarać się w miarę możliwości ją urozmaicić i mimo eliminacji części produktów wprowadzać różne kombinację tych, których spożywanie jest zalecane (np. jabłko pieczone z miodem i cynamonem, jabłko utarte z marchewką i sokiem z cytryny, mus jabłkowy z jogurtem naturalnym).

Dieta lekkostrawna jest często tzw. dietą przejściową, stosowaną tylko przez pewien czas w ramach rekonwalescencji np. po zabiegach, chorobach przebiegających z biegunkami, gorączką. W momencie, którym czujemy się lepiej możemy zacząć próbować wprowadzać do diety produkty do tej pory przeciwwskazane i obserwować jak na nie zareagujemy. Jeżeli dolegliwości po spożyciu danego produkty nasilą się to powinniśmy ponownie go wyeliminować.

Pamiętajmy, że nie dla każdego ta sama dieta. Musimy obserwować nasz organizm, jeżeli  część produktów niezalecanych w diecie łatwo strawnej  nam nie szkodzi to nie ma potrzeby usuwania ich z jadłospisu.

Odmiany diety lekkostrawnej

W zależności od konsystencji posiłków możemy zastosować kilka odmian diety łatwostrawnej:

  • dietę płynną
  • dietę płynną wzmocnioną
  • dietę papkowatą

Dieta płynna

Dieta płynna znalazła swoje zastosowanie u chorych wymagających nawodnienia. Jej podstawowym zadaniem nie jest zapewnienie odpowiedniej podaży energii i składników pokarmowych ale zapobieganie odwodnieniu. Stosowana jest więc głównie w przypadku chorób przebiegających z wymiotami, biegunką i brakiem apetytu. Czas przestrzegania tej diety uzależniony jest od poprawy stanu zdrowia chorego.  Nie może być zbyt długo stosowana ze względu na to, że nie jest prawidłowo zbilansowana (najczęściej 1 do 2 dni).

Choremu podaje się następujące płyny: wodę niegazowaną i przegotowaną, słabe napary ziołowe, delikatną herbatę, rozwodnione kleiki i  soki. Zastosowanie ma również woda po przygotowaniu ryżu czy kaszy.

W momencie, którym chory poczuje się lepiej można spróbować zastosować dietę płynną wzmocnioną.

Dieta płynna wzmocniona

Dieta płynna wzmocniona w przeciwieństwie do diety płynnej powinna pokrywać zapotrzebowanie na składniki odżywcze i energię. Zmieniona zostaje konsystencja posiłków. Ich przygotowanie obejmuje gotowanie, miksowanie i rozcieńczanie. Zastosowanie mają tylko produkty zalecane w diecie łatwostrawnej:

  • rozcieńczone zmiksowane zupy z dodatkiem śmietanki (marchewkowa, pomidorowa, ziemniaczana)
  • rozgotowany ryż, drobne kasze w formie rozcieńczonych kleików
  • soki owocowe i warzywne, kompoty, rozcieńczone musy
  • mięso ugotowane, zmiksowane, dodane do zupy
  • ugotowane i zmiksowane warzywa
  • ugotowane jajka i dodane do zup lub mięsa

Dieta płynna wzmocniona jest stosowana u chorych z trudnościami w przełykaniu, u starszych osób aby ułatwić im połykanie, przy chorobach przełyku (np. nowotwory przełyku) i jamy ustnej.

Dieta papkowata

Kolejną modyfikacją diety łatwo strawnej jest dieta papkowata. Zalecana jest po niektórych zabiegach, w chorobach przełyku i jamy ustnej, u pacjentów starszych mających problemy z gryzieniem. Polega ona na takim przygotowaniu potraw aby można im było nadać konsystencję papki. Dieta ta również powinna pokrywać zapotrzebowanie energetyczne i odżywcze pacjentów.

Zastosowanie mają w niej:

  • zupy kremy
  • ugotowane, zmiksowane lub starte warzywa
  • ziemniaki w formie puree z dodatkiem mleka lub śmietanki
  • jajka ugotowane na miękko, pasty z jajka, jajecznica na parze
  • biały ser z dodatkiem mleka lub śmietanki
  • musy, soki owocowe, kompoty,
  • kleiki
  • ugotowane mięso i ryby, rozdrobnione lub zmiksowane

Podsumowanie

Reasumując szerokie zastosowanie diety lekkostrawnej wynika z tego, że jest bezpieczna, wspomaga leczenie wielu chorób oraz poprawia komfort życia pacjentów . W zależności od rodzaju schorzenia powstały jej różne modyfikacje.

Nie można jednak zapominać, że  zalecenia diety łatwo strawnej wykluczają część produktów będących bogatymi źródłami białka i składników mineralnych, (np. nasiona roślin strączkowych, orzechy) dlatego dieta ta powinna być stosowana w uzasadnionych przypadkach, najlepiej zalecona przez lekarza lub dietetyka.

Pamiętajmy również, że jest to dieta uboga w błonnik pokarmowy a co z tym idzie jej długotrwałe, niepotrzebne stosowanie może doprowadzić do spowolnienia motoryki przewodu pokarmowego i w konsekwencji powstania zaparć.

Bibliografia:

Ciborowska H., Rudnicka, A.,2014: Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka. (red.): Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 236-242. ISBN 978-83-200-4867-4
Ciborowska H., Rudnicka, A.,2014: Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka. (red.): Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 253-258. ISBN 978-83-200-4867-4
Szostak W.B., Cichocka A., 2011: Zasady prawidłowego żywienia chorych w szpitalach. (red.): Instytut Żywności i Żywienia, 127. ISBN 978-83-86060-79-5
Włodarek D., 2014: Choroba wrzodowa. [w] Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D. (red.): Dietoterapia. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa, 195-199. ISBN 978-83-200-4861-2


Udostępnij i podziel się wiedzą!