Kamica nerkowa to choroba, której przyczyna nie została jeszcze wyjaśniona. Za główny czynnik prowadzący do powstania choroby uważa się zbyt małą ilość płynów spożywanych w ciągu dnia. Kamica nerkowa występuje u około 5% populacji, zwykle między 30. a 40. rokiem życia, częściej u mężczyzn. W leczeniu kamicy ważne jest szybkie wdrożenie leczenia farmakologicznego. Istotna jest również zmiana sposobu żywienia, w taki sposób, aby spożywana żywność nie nasilała objawów choroby.
Objawy kamicy nerkowej
Kamica nerkowa może różnić się objawami w zależności od typu kamicy. Zasadniczo objawia się:
- silnym bólem w okolicy lędźwiowej,
- wodonerczem,
- krwią w moczu,
- odmiedniczkowym zapaleniem nerek,
- kolką nerkową.
Dieta w kamicy nerkowej
Sposób żywienia w kamicy nerkowej zmienia się w poszczególnych typach kamicy. Głównym celem stosowania odpowiedniej diety jest zapobieganie powstawaniu kamieni nerkowych. Wspólną zasadą we wszystkich odmianach kamicy nerkowej jest wypijanie odpowiedniej ilości płynów a zwłaszcza wody, przy czym powinna być to woda źródlana niskozmineralizowana i opcjonalnie – słaba herbata. Konieczne jest natomiast ograniczenie soli kuchennej i produktów bogatych w kwas szczawiowy. Ogranicza się również białko, co jednocześnie prowadzi do zmniejszenia podaży wapnia. Niedobór wapnia w diecie powoduje powstanie błędnego koła, gdyż niskie stężenie tego składnika we krwi nasila wchłanianie szczawianów będących jedną z przyczyn kamicy nerkowej.
Rodzaje kamicy nerkowej
Kamica moczanowa
Za główną przyczynę kamicy moczanowej uchodzi dieta bogatopurunowa. Objawia się odkładaniem kamieni, w skład których wchodzi kwas moczowy. Związek ten jest produktem hydrolizy zasad purynowych. Ich wysokie stężenie w moczu prowadzi do wytrącania się kamieni. Kwas moczowy występuje w mięsie i produktach na jego bazie, grzybach, a także pieczywie. Stąd też, ograniczenie żywności zawierającej taką żywność będzie sprzyjało poprawie stanu zdrowia.
Do produktów żywnościowych, które podlegają bezwzględnej eliminacji w kamicy moczanowej zalicza się:
- wywary mięsne i rybne, baranina, wieprzowina, podroby,
- szproty, sardynki, śledzie, kawior,
- nasiona roślin strączkowych, grzyby,
- orzechy,
- czekolada, kakao,
- mocna herbata, kawa naturalna.
Niektóre produkty wymagają jedynie ograniczenia w codziennej diecie i są to:
- ryby i drób,
- inne gatunki mięs (w okresie zaostrzenia i zależnie od objawów zaleca się ograniczenie do 100 g na dobę),
- produkty zbożowe (zwłaszcza z pełnego ziarna).
Pozostałe produkty są dozwolone. Pamiętać należy o wypijaniu dużej ilości wody lub innych płynów a także spożywaniu warzyw i owoców, zwłaszcza cytrusowych, gdyż mają one zdolność zwiększania tempa przemiany puryn. Zalecane jest też mleko i produkty na jego bazie (zwłaszcza ser twarogowy chudy), ziemniaki, cukier i miód.
Kamica szczawianowo – wapniowa
Ten rodzaj kamicy rozwija się na skutek podwyższonego stężenia szczawianów w moczu. Związki te są obecne przede wszystkim w warzywach, a zwłaszcza w szpinaku, szczawiu i rabarbarze. Ponadto, przyczyną pojawienia się szczawianów wapnia może być niedobór witaminy B6, zbyt duża podaż witaminy C bądź zaburzenia pracy nerek prowadzące do upośledzenia usuwania jonów sodu. Składnikiem diety, który może przyczyniać się do tego rodzaju zaburzeń jest nadmiar soli w diecie.
W tym przypadku ogranicza się:
- warzywa i owoce zawierające dużą ilość kwasu szczawiowego: szpinak, szczaw, rabarbar, boćwina, suszone figi,
- konserwy rybne,
- koncentraty zup i sosów oraz przyprawy z glutaminianem sodu,
- mocna herbata i kawa naturalna.
W ograniczonej ilości:
- warzywa i owoce takie jak ziemniaki, groch, marchew, buraki, pomidory, sałata, kapusta, zielone warzywa liściaste, agrest, śliwki,
- nasiona roślin strączkowych,
- orzechy,
- mięso i jego przetwory,
- mleko i jego przetwory,
oraz ogranicza się podaż białka w całodziennej diecie.
Ważne jest, by pacjent z kamicą szczawianowo – wapniową zwracał uwagę na ilość prawidłowo wypijanej wody – odpowiednia ilość to około 2 litrów. Wśród innych, zalecanych płynów będzie też sok z owoców cytrusowych, warzywa i owoce i pełnoziarniste produkty zbożowe. Należy pamiętać, że płyny powinny być spożywane nie tylko w ciągu dnia, a także wieczorem i w nocy. U pacjentów z kamicą szczawianowo – wapniową nie zaleca się zwiększania masy ciała.
Kamica fosforanowo – wapniowa
Kamica fosforanowo – wapniowa występuje sporadycznie. Jak wskazuje nazwa, dochodzi do odkładania złogów składających się z fosforanu wapnia. Tego typu kamienie formują się w moczu o zasadowym pH, który jest spowodowany zakażeniem bakteryjnym. Bakterie obecne w moczu rozkładają mocznik do dwutlenku węgla i amoniaku, co powoduje zwiększenie zasadowości moczu. Wspomaganie żywieniowe w leczeniu kamicy fosforanowo – wapniowej polega na ograniczeniu soli kuchennej i produkty zawierające dużą ilość fosforanów, wapnia a także szczawiany. W celu zmniejszenia pH moczu, korzystne będzie podawanie zakwaszonych płynów, np. kwaśne soki, woda z cytryną i kwaśnych potraw a także cytrynianów i magnezu.
Eliminacja z jadłospisów produktów takich jak:
- wody alkaliczne, mocna herbata i kawa naturana, kakao,
- szpinak, szczaw, rabarbar,
- czekolada,
- przyprawy solone lub z glutaminianem sodu.
Zmniejszenie spożycia:
- pozostałych owoców, warzyw i ziemniaków,
- jaj.
Zaleca się z kolei duże ilości płynów i soki owocowe, także mięso, ryby, pieczywo i masło.
Podsumowanie
Ścisłe przestrzeganie diety odpowiedniej dla danego rodzaju kamicy, uchroni Cię przed pojawieniem się kolejnych kamieni a tym samym – zmniejszy ryzyko ponownego wystąpienia objawów choroby. Niezwykle ważne jest pamiętanie o piciu płynów – optymalna ilość to 2 l wody. Pamiętaj, że kawa działa moczopędnie, odwadniająco. Pijesz kawę? Musisz pić więcej wody.
Bibliografia:
1. Gadomska – Prokop K.: Leczenie zachowawcze kamicy układu moczowego. Przegląd Urologiczny, 2007/3 (43).
2. Ciborowska H.: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2014.
3. Świniarski P.: Kamica nerkowa- rodzaje, objawy, leczenie. Przegląd Urologiczny, 2014/2 (84).
