W okresie ciąży w organizmie kobiety dochodzi do wielu zmian wynikających z dostosowywania się ciała do zmieniających się warunków fizjologicznych, w tym zmian gospodarki hormonalnej oraz rozwoju płodu. Bywa, że jest to proces bardzo dynamiczny prowadzący do wielu zaburzeń, w tym zaburzeń odżywiania. Najczęstszymi dolegliwościami ciążowymi są nudności i wymioty, wzdęcia, zgaga a także bóle skurczowe jelit.
Wymienione wyżej dolegliwości, jeśli będą występować w sposób nasilony, prowadzą do zaburzeń odżywiania, eliminacji z jadłospisu niektórych posiłków a nawet całych grup żywności. Grozi to pogorszeniem odżywienia organizmu matki oraz rozwijającego
się płodu. Możliwe jest jednak złagodzenie dolegliwości ciążowych poprzez stosowanie odpowiednio skomponowanej diety.
Najważniejsze jest zidentyfikowanie w diecie kobiety ciężarnej produktów, które nasilają objawy i których należy unikać. Następnie zastąpienie ich produktami, które zapewnią prawidłowe zbilansowanie codziennych posiłków pod względem odżywczym. Pamiętać należy również o odpowiednim rozkładzie w ciągu dnia spożywanych posiłków oraz użycie do ich przygotowania wskazanych technik kulinarnych.
Nudności i wymioty
W walce z nudnościami i wymiotami ważne jest, aby spożywać posiłki w małych porcjach w niewielkich odstępach czasu (5-6 posiłków w ciągu dnia). Unikać należy popijania w trakcie jedzenia. Płyny należy uzupełniać pijąc niewielkimi łykami między posiłkami wodę nisko- lub średnio zmineralizowaną, napar z rumianku, melisy lub wodę z dodatkiem imbiru. Jeśli dolegliwości występują zwykle rano, korzystne jest spożywanie posiłków jeszcze w łóżku. Może to być cieple mleko, banan oraz produkty suche takie jak wafle ryżowe, suchary oraz pieczywo chrupkie. Poranne mdłości i wymioty często ustępują, jeśli wieczorem kobieta spożywa produkty białkowe takie jak twarożek, jogurt, jajko lub chuda wędlina, najlepiej nie później niż dwie godziny przed snem. Jeśli dolegliwości pojawiają się w godzinach popołudniowych, warto stosować jako przekąskę migdały, sucharki a także popijać regularnie w małych porcjach wodę z imbirem.
Należy unikać spożywania produktów wysokoprzetworzonych o intensywnym smaku i zapachu, smażonych mięs, owoców cytrusowych, mocnej herbaty, kawy naturalnej oraz napojów gazowanych, ponieważ mogą one nasilać objawy poprzez nadmierne obciążenie przewodu pokarmowego.
Zgaga
Podobnie jak w przypadku nudności i wymiotów, objawy związane ze zgagą niweluje odpowiednia ilość i regularność spożywanych posiłków. Wskazane są dania o malej objętości, spożywane co około 3 godziny. Po zjedzeniu posiłku należy unikać kładzenia się, ale również zbyt intensywnych ćwiczeń. Dolegliwości zmniejsza również picie ciepłego mleka oraz spożywanie migdałów. Unikać należy potraw tłustych i smażonych, produktów wysokoprzetworzonych, mocnych napojów oraz słodyczy i soków owocowych. Produkty zawierające imbir oraz napary z mięty mogą wzmagać objawy pieczenia za mostkiem, dlatego również należy ich unikać.
Wzdęcia
Zmiany anatomiczne dolnego odcinka przewodu pokarmowego spowodowane rosnącą macicą mogą przyczyniać się do zaburzeń perystaltyki jelit i powodować gromadzenie się pęcherzyków gazu w świetle jelita. Duże ilości gazów powodują dyskomfort w jamie brzusznej oraz dolegliwości bólowe. Aby się ich ustrzec należy ograniczyć spożycie produktów wzdymających takich jak: nasiona roślin strączkowych, czosnek, cebula, warzywa krzyżowe (kapusta, brukselka, kalafior, brokuł), potrawy smażone na dużej ilości tłuszczu oraz słodycze. Korzystne jest również spożywanie posiłków regularnie, powoli i w warunkach bezstresowych.
Bóle skurczowe jelit
Częstym objawem zgłaszanym przez kobiety ciężarne są bolesne skurcze w jamie brzusznej. Dolegliwościom tym można zapobiegać, wzbogacając dietę kobiety w produkty bogate w wapń, magnez oraz witaminy z grupy B. Są to głównie produkty mleczne, orzechy a w szczególności migdały, nasiona i pestki, morele i figi suszone, zielone rośliny liściaste takie jak jarmuż i szpinak, natka pietruszki oraz pełnoziarniste produkty zbożowe.
Jeśli któryś z wymienionych objawów utrzymuje się zbyt długo lub jest bardzo nasilony, należy skorzystać z pomocy lekarza ginekologa.
Piśmiennictwo:
1. Ehmke vel Emczyńska E, Bebelska K, Czerwonogrodzka-Senczyna A.: Znaczenie poradnictwa dietetycznego w prewencji powikłań ciąży. Nowiny Lekarskie 2012, 81, 3, 273–280.
2. Czerwonogrodzka-Senczyna A, Ehmke vel Emczyńska E.: Typowe dolegliwości okresu ciąży. Nauka i Praktyka 2010, 3 (11), 58-61.
3. Bottomley C., Bourne T.: Management strategies for hyperemesis. Best Practice & Research Clinical Obstetrics and Gynaecology 2009, 23, 549-564.