Tarczyca jest gruczołem wydzielania wewnętrznego położonym u podstawy szyi, wydzielającym dwa hormony: trójodotyroninę i tyroksynę. Hormony te pobudzają przemianę materii, wpływają na wzrost, dojrzewanie, czynność układu nerwowego, kostnego, mięśni oraz układu krążenia. Ich niedobór prowadzi do choroby, zwanej niedoczynnością tarczycy.
Niedoczynność tarczycy rozwija się powoli i w sposób dyskretny, a jej początkowe objawy są niecharakterystyczne. Wiążą się one przede wszystkim ze zwolnieniem tempa przemian metabolicznych.
Najczęstsze objawy niedoczynności tarczycy to:
- przyrost masy ciała
- osłabienie, zmęczenie i zmniejszona tolerancja wysiłku, senność, ogólne spowolnienie
- zmniejszenie zdolności do skupienia uwagi
- zaburzenia pamięci
- uczucie chłodu łatwe marznięcie (zwłaszcza rąk i stóp, odczuwalne bardziej po południu i wieczorem)
- zaparcia
Niedoczynność tarczycy pogarsza więc jakość życia. U kobiet występują ponadto zaburzenia miesiączkowania (skrócenie długości cyklu, obfite krwawienia miesięczne, niepłodność, często trudności w donoszeniu ciąży), a u mężczyzn zaburzenia libido i niekiedy zaburzenia wzwodu.Dlatego bardzo ważna jest profilaktyka, zapobiegająca rozwojowi tej choroby.
Na czym polega profilaktyka niedoczynności tarczycy?
Profilaktyka polega na spożywaniu diety bogatej w jod. Pierwiastek ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Organizm potrzebuje ok. 160 μg jodu dziennie. Powinien być on dostarczony z pożywieniem lub drogą wziewną.
Spożywaj źródła jodu
Najlepszym jego źródłem są: ryby morskie i owoce morza – w Polsce średnia zawartość tego pierwiastka w rybach to (na 100 g produktu):
– dorsz – 110 μg,
– łosoś – 44 μg,
– płastuga – 52 μg,
– makrela wędzona – 40 μg,
– śledź – 30 μg.
Jest to jedyne naturalne pewne źródło jodu w żywności, ponieważ zawartość tego pierwiastka w warzywach, owocach oraz produktach zbożowych i mlecznych jest zmienna i w dużym stopniu zależy od miejsca uprawy lub hodowli. Gdy gleba jest uboga w jod, rośliny na niej rosnące również będą zawierały go niewiele. Z kolei zawartość jodu w mleku i produktach mlecznych zależy od jego obecności w paszy, którą karmione są krowy.
Źródłem jodu mogą być również niektóre gatunki wód mineralnych, dlatego warto sprawdzić na etykiecie, czy dana woda mineralna zawiera jod, i wprowadzić ją do codziennego jadłospisu.
Sól kuchenna jodowana
W celu dostarczenia tego deficytowego składnika w wielu krajach joduje się sól kuchenną. Profilaktyka polega na spożywaniu jodowanej soli – również w Polsce.
Należy dodawać sól kuchenną do produktów spożywczych bezpośrednio przed spożyciem! Skuteczność profilaktyki opartej na jodowaniu soli jest zmniejszana na skutek stosowania soli podczas wstępnej obróbki termicznej produktów spożywczych, a nie na jej zakończenie (jod jest pierwiastkiem lotnym).
Osoby najbardziej zagrożone powinny stosować preparaty zawierające jod (przede wszystkim kobiet w ciąży).
Profilaktyka polega także na jodowaniu pasz dla zwierząt.
Czego unikać?
Należy unikać związków hamujących wychwyt jodu przez tarczycę tj.: tiocyjaniny, izotiocyjaniny, azotyny, związki tiooksazolidonowe, cyjanogenne glikozydy zawarte głównie w roślinach rodzaju Brassica (kapustowate), np. kabaczki, kalafior, kapusta, brukselka, rzepa oraz innych roślinach, np. groch, soja, szpinak, orzeszki ziemne. Warzywa kapustne można jeść po ugotowaniu, a soję z umiarem w formie produktów fermentowanych, tj. miso, natto, tempeh i tamari.
Działanie wolotwórcze wykazują również cyjanogenne glikozydy zawarte w: ziemniakach, kukurydzy, które poza hamowaniem wychwytu jodu zaburzają metabolizm tyreoglobuliny, oraz zawarte w cebuli i czosnku dwusiarczki n-propylowe.
Nie pal tytoniu
W profilaktyce bardzo ważne jest także zaprzestanie palenia tytoniu. Szkodliwe może być zarówno czynne, jak i bierne palenie tytoniu. Dym tytoniowy zawiera, wchłaniające się przez śluzówki, tiocyjanki, pochodne rezorcynolu, flawonoidy, hydroksypirydyny, które poza hamowaniem transportu jodu do tarczycy w mechanizmie konkurencji hamują reakcje organifikacji jodu, a ponadto nasilają jego „ucieczkę” z tarczycy.
Co jeszcze?
Należy jeść produkty bogate w Selen i Magnez, ponieważ pierwiastki te korzystnie wpływają na funkcjonowanie tarczycy. Bardzo dobrym pokarmowym źródłem Selenu są orzechy brazylijskie.
Uzupełnieniem diety w jod, ale drogą wziewną może być stosowanie Zabłockiej mgiełki solankowej Siła Serca stosowanej do inhalacji lub nawilżania pomieszczeń np. sypialni z wykorzystaniem elektrycznych lub grzejnikowych nawilżaczy powietrza.
Aktywność fizyczna
Należy codziennie ćwiczyć. Aktywność fizyczna pobudza przemianę materii i poprawia krążenie krwi. Szczególnie korzystna jest joga, ponieważ przy pozycjach głową w dół krew dopływa do gruczołu tarczycy.