Nowotwory jelita grubego są jednymi z najczęściej występujących chorób nowotworowych. U obu płci nowotwór ten, pod względem częstotliwości występowania, plasuje się na drugim miejscu, zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn. Jedną z przyczyn powstawania nowotworów jelita grubego jest wadliwy sposób żywienia, dlatego też jet on zaliczany do tzw. nowotworów dietozależnych. Jak jeść, by ustrzec się nowotworu jelita grubego? Zapoznaj się z zasadami diety, które Cię przed nim uchronią!
Produkty w Twojej diecie, które zmniejszą ryzyko powstania nowotworu jelita grubego to:
Błonnik pokarmowy
Błonnik pokarmowy to oporne na działanie enzymów trawiennych przewodu pokarmowego człowieka roślinne wielocukry, ligniny, celulozy, hemicelulozy, pektyny, gumy, śluzy. Działanie tej substancji na przewód pokarmowy polega na zwalnianiu bądź przyspieszaniu (w zależności od frakcji błonnika) perystaltyki jelit, zwiększaniu bądź zmniejszaniu masy stolca czy wiązaniu substancji kancerogennych (rakotwórczych). Ponadto, ten składnik żywności korzystnie wpływa na rozwój mikroflory jelitowej (stymuluje jej wzrost).
Zgodnie z obecnymi badaniami naukowymi, nie ma jasno określonej dziennej dawki błonnika pokarmowego, która z pewnością zmniejszałaby ryzyko wystąpienia nowotworu jelita grubego. Nie określono również, która z frakcji błonnika najbardziej chroni przed rozwojem tej choroby. Optymalna ilość błonnika w diecie osoby dorosłej, która nie ma zaburzeń funkcjonowania przewodu pokarmowego, powinna wynosić od 25 do 40 g na dobę. Błonnik pokarmowy w różnych produktach występuje pod różną postacią i pełni odmienne funkcje. Pektyny, gumy, śluzy roślinne i niektóre hemicelulozy, to rozpuszczalne frakcje błonnika. Odpowiadają między innymi za wiązanie związków toksycznych i rozluźnianie mas kałowych. Występują w niektórych warzywach i owocach, a w dużej ilości – w nasionach roślin strączkowych.
Natomiast do nierozpuszczalnych frakcji błonnika zalicza się niektóre hemicelulozy, celulozy i ligniny. Ten rodzaj błonnika powoduje zwiększenie mas kałowych, chroni przed zaparciami, poprawia ukrwienie jelit czy usprawnia perystaltykę poprzez mechaniczne drażnienie ścian jelita grubego. Błonnik nierozpuszczalny znajduje się w produktach pełnoziarnistych, otrębach, nasionach, orzechach, ryżu i niektórych warzywach.
Selen
Selen jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego przebiegu wielu reakcji zachodzących w organizmie. Rola selenu w prewencji nowotworów jelita grubego polega na hamowaniu syntezy (powstawania) DNA komórek nowotworowych, hamowaniu utleniania wolnych kwasów tłuszczowych i usuwaniu nadtlenków i wolnych rodników tlenkowych. Wolne rodniki tlenowe są czynnikiem zwiększającym ryzyko rozwoju nowotworu. Prowadzono badania, których celem była ocena wpływu przyjmowania selenu na częstość występowania raka prostaty.
W badaniu tym wykazano, że suplementacja selenem powodowała nie tylko zmniejszenie ryzyka pojawienia się raka prostaty, ale także płuc i jelita grubego. U tych pacjentów, dzienna podaż selenu wynosiła 200 mcg. Natomiast w innym badaniu stwierdzono, że przyjmowanie selenu wpływa na obniżenie ryzyka tejże choroby głównie u osób palących. Najlepsze efekty zauważono, gdy selen przyjmowany był łącznie z cynkiem i witaminami A, C i E. Mając na uwadze zdrowie swoich jelit, warto zadbać o dostarczenie do organizmu odpowiedniej ilości selenu w ciągu dnia. Do produktów bogatych w ten pierwiastek należą orzechy brazylijskie, łosoś świeży, jajko kurze całe, nasiona i pestki, tuńczyk, owoce morza, wątroba, produkty zbożowe.
Kurkuma
Ta ładna, żółta przyprawa zawiera w swoim składzie kurkuminę. Substancja ta jest zaliczana do polifenoli wykazujących znaczne właściwości przeciwutleniające. Działanie kurkuminy w profilaktyce nowotworu jelita grubego polega na zmniejszeniu przeżywalności komórek nowotworowych i ograniczeniu tworzenia przerzutów. Ponadto, badania sugerują, że związek ten chroni jelita przed innymi toksycznymi substancjami jak np. dimetylohydrazyna. Okazuje się, że przyjmowanie wyciągu z kłącza kurkumy zawierającego kurkuminę wspomaga również niszczenie komórek nowotworowych w procesie radioterapii. Chcesz uniknąć nowotworu? Do mieszanki ulubionych przypraw dodaj kurkumę!
Galusan epigallokatechiny
Ten tajemniczo brzmiący związek występuje w zielonej herbacie. Zgodnie z badaniami, stwierdzono odwrotną korelację pomiędzy spożyciem zielonej herbaty a ryzykiem pojawienia się nowotworu jelita grubego. Inne badanie dotyczące galusanu epigallokatechiny prowadzono na szczurach. Zwierzętom podawano ekstrakt z zielonej herbaty, a następnie obserwowano cofanie się zmian nowotworowych. Wnioski były następujące: ekstrakt zawarty w zielonej herbacie zmniejsza zmiany nowotworowe. Jak dużo herbaty trzeba pić, żeby uzyskać taki efekt? Dość sporo. Aby osiągnąć działanie przeciwnowotworowe, należy dziennie wypijać około 10 filiżanek zielonej herbaty. Mniejsze ilości tego płynu nie wywołują działania przeciwnowotworowego względem jelita grubego.
Izotiocyjaniny
Izotiocyjaniany to związki, które powstają w wyniku rozkładu glukozynolanów. Występują one w warzywach krzyżowych, w tym w dużej ilości w brokułach, kapuście, kiełkach brukselki, jarmużu czy wasabi. Działanie nowotworowe izotiocyjanianów polega między innymi na unieczynnianiu czynników rakotwórczych i reaktywnych form tlenu. Siła działanie przeciwnowotworowego izotiocyjanianów na nowotwory jelita grubego może różnić się w zależności od podaży tych związków w diecie a także od genotypu poszczególnych osób. Jednak, bez względu na to, jak wysoka jest ochrona nowotworowa dzięki spożywaniu produktów zawierających izotiocyjaniany, warto sięgać po warzywa krzyżowe – oprócz tych związków, warzywa krzyżowe dostarczą nam wiele innych, korzystnych dla zdrowia substancji!
Kwas foliowy
Rola kwasu foliowego polega na ochronnym działaniu na materiał genetyczny. Niedobór tego związku może prowadzić do upośledzenia struktury tych cząsteczek, co z kolei może stać się czynnikiem rozwoju nowotworu. Jak pokazują badania, spożywanie dostatecznej ilości kwasu foliowego skutecznie chroni przed nowotworem jelita grubego, zwłaszcza – okrężnicy. Aby zmniejszyć ryzyko powstania zmian nowotworowych, sięgnij po zielone warzywa liściaste, nasiona roślin strączkowych, warzywa krzyżowe czy pełnoziarniste produkty zbożowe.
W przypadku chorób dietozależnych, do których zalicza się nowotwory jelita grubego, istotną rolę pełni nasz sposób żywienia. Związki aktywne występujące w żywności pozwalają nam nie tylko leczyć, ale przede wszystkim zapobiegać powstawaniu chorób. W powyższym artykule przedstawiono przykłady składników obecnych w żywności, które wykazują działanie ochronne na jelito grube. Działanie takie stwierdzono także w przypadku resweratrolu, fitoestrogenów czy wapnia i witaminy D3. Pamiętaj o nich, planując swój jadłospis!
Bibliografia:
- Zabłocka A. i wsp.: Dwa oblicza wolnych rodników tlenowych. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (online), 2008; 62: 118-124.
- Olejnik A. i wsp.: Rola naturalnych składników diety w chemioprewencji nowotworów jelita grubego. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (online), 2010; 64: 175-187 e-ISSN 1732-2693.
- Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
