W ciąży zapotrzebowanie na żelazo wzrasta. Nic dziwnego, pierwiastek ten jest potrzebny nie tylko mamie, ale i rozwijającemu się w jej organizmie dziecku. Prawidłowa podaż żelaza chroni i dziecko i matkę przed chorobami. Mamo, pamiętaj więc o żelazie!

Zapotrzebowanie na żelazo u kobiet w ciąży

Zapotrzebowanie na żelazo u kobiet w ciąży wzrasta i wynosi 27 mg na dobę. Jest to spowodowane wzrostem potrzeb organizmu, do którego dochodzi w związku z rozwijającym się w brzuchu mamy dzieciątkiem. Początkowo, dziecko ,,zużywa” żelazo nagromadzone w organizmie, jednak w momencie wyczerpania tych rezerw – żelazo spożyte wraz z codzienną dietą zostaje wykorzystane w pierwszej kolejności przez płód.

Żelazo jest niezbędne do prawidłowej syntezy czerwonych krwinek, ponieważ uczestniczy w syntezie hemoglobiny, której funkcją jest transportowanie niezbędnego do życia tlenu. Żelazo wywiera także wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, usprawniając jego działanie. Warunkuje także prawidłowy rozwój mózgu – deficyt może prowadzić do zaburzeń jego funkcjonowania.

Niedobór żelaza w ciąży może stać się przyczyną porodu przedwczesnego, poronień, urodzenia dziecka z niską masą ciała. Ponadto stwierdzono, że jeśli u kobiety w ciąży stwierdzono niedobór żelaza, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że na niedobór tego pierwiastka cierpiało będzie również dziecko. Warto więc, by przyszła mama zadbała o prawidłową podaż tego pierwiastka i zapewniła dobry start swojemu dziecku już dziś!

Czy w ciąży konieczna jest suplementacja?

Jak już wspomniano, zgodnie z wytycznymi Instytutu Żywności i Żywienia, zapotrzebowanie na żelazo w okresie ciąży kształtuje się na poziomie 27 mg na dobę. Jest to ilość żelaza, którą często trudno dostarczyć wraz z dietą. Z tego powodu, u większości kobiet ciężarnych zaleca się przyjmowanie żelaza w postaci preparatów farmaceutycznych. Takie rozwiązanie pozwala zapobiec niedoborom żelaza i wiążącej się z nią niedokrwistości nie tylko w czasie ciąży, ale i okresie okołoporodowym. Oprócz przyjmowania preparatów z żelazem, przyszła mama powinna spróbować dostarczyć potrzebną ilość pierwiastka wraz z dietą.

Co jeść, by uniknąć niedoborów?

Aby dostarczyć żelazo wraz dietą, mama musi wiedzieć, które produkty spożywcze są źródłem tego pierwiastka. Wbrew powszechnej opinii, żelazo nie występuje wyłącznie w mięsie. Do produktów bogatych w żelazo, które bezpiecznie może spożywać kobieta w ciąży, zalicza się mięso i jego przetwory (zwłaszcza wołowina), drób, ryby,  jaja (żółtko), pełnoziarniste produkty zbożowe – grube kasze (gryczana, jaglana), chleby pełno- lub czystoziarniste, pełnoziarniste makarony. Sprawdzą się również  nasiona roślin strączkowych (soja, fasola i groch), szpinak, boćwina, papryka, brukselka jak i orzechy (zwłaszcza orzech nerkowca i pistacje), pestki, nasiona. Codzienną dietę przyszła mama może wzbogacić również w płatki owsiane i amarantus – w 100 g tego produktu znajduje się aż 7,6 mg żelaza! Ponadto, na rynku spożywczym istnieją produkty wzbogacane w żelazo.

Jak wspomniano we wpisie na temat produktów bogatych w żelazo, wchłanianie żelaza może podlegać różnym wahaniom, zwłaszcza, jeśli żywność zawiera żelazo niehemowe. By zwiększyć wchłanianie tego pierwiastka, mama powinna łączyć produkty zawierające żelazo z produktami takimi jak owoce cytrusowe, porzeczki, soki owocowe, sok z dzikiej róży, czy przykładowo koktajl na bazie pietruszki. Witamina C zwiększa wchłanianie tego pierwiastka.
Niekorzystnie na proces absorpcji żelaza wpływają natomiast fityniany i szczawiany. Mamo, zrezygnuj w z popijania posiłków herbatą (nawet lekką), postaw na niegazowaną wodę. Zarówno herbata jak i kawa zmniejszają przyswajalność tego pierwiastka.

Do diety warto również wprowadzić produkty żywnościowe, które w naturalny sposób wspomagają proces krwiotworzenia – tutaj warto mieć na uwadze koktajl z buraka, sok bądź napar z pokrzywy. Warto łączyć również roślinne produkty bogate w żelazo z produktem mięsnym – wtedy wchłanianie żelaza niehemowego (tj. z produktów zbożowych) będzie najbardziej efektywne. Białko mięsa tworzy z żelazem kompleks, który ułatwia rozpuszczanie tego pierwiastka i zwiększa jego przyswajalność. Przykładowo – spożywaj kaszę gryczaną z dodatkiem mięsa.

Jeśli po analizie swojego menu widzisz, że nie jesteś w stanie pokryć zapotrzebowania na żelazo – zgłoś się do lekarza. Po wykonaniu odpowiednich badań, z pewnością przepisze Ci preparat, którym uzupełnisz ewentualne niedobory.

Pamiętaj, że ryzyko niedostatecznego spożycia tego pierwiastka występuje u kobiet, które:

  • przebywają na diecie wegańskiej lub wegetariańskiej,
  • dieta bogata w składniki, które upośledzają wchłanianie żelaza – wysoka podaż produktów mlecznych, szpinaku, rabarbaru, kawy i herbaty,
  • od początku ciąży cierpią na intensywne wymioty,
  • są w ciąży bliźniaczej, trojaczej itp.,
  • mają plamienia,
  • choroby jelit prowadzące do zaburzeń wchłaniania.

Jeśli rozpoznajesz u siebie te objawy – skonsultuj się z lekarzem.

Do objawów niedoboru żelaza zalicza się:

  • szybkie męczenie się,
  • ospałość,
  • bladość powłok (skóry),
  • zawroty głowy,
  • upośledzenie odporności.

Jeśli powyższe objawy Tobie towarzyszą – skonsultuj je z lekarzem. Nie panikuj i nie próbuj leczyć się sama. Objawy te mogą być spowodowane niedoborem innych składników lub być objawem zwykłego przemęczenia. Samodzielny dobór preparatów żelaza może być niebezpieczny zarówno dla Ciebie jak i dla dziecka!

Jeśli przyjmujesz żelazo w formie produktu farmaceutycznego, pamiętaj o kilku ważnych kwestiach:

  • podobnie jak w przypadku spożywania żywności bogatej w żelazo – tabletkę popijaj niegazowaną wodą,
  • jeśli dany preparat wywołuje u Ciebie dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, np. wymioty lub zaparcia – skontaktuj się z lekarzem, być może potrzebna będzie zmiana preparatu,
  • nigdy nie przyjmuj preparatu z żelazem na tzw. ,,pusty żołądek” – może to spowodować dolegliwości bólowe.

Bibliografia:
1. Rioux F.M., LeBlanc C.P.: Iron supplementation during pregnancy: what are the risks and benefits of current practices? Appl. Physiol. Nutr. Metab. 2007; 32: 282–288.
2. Świątkowska A. i wsp.: Poradnik żywienia kobiet w ciąży.


Udostępnij i podziel się wiedzą!