W dzisiejszych czasach niewielu z nas zwraca uwagę na to, aby nasza dieta była odpowiednio zbilansowana – a przecież jest ona niezbędnym warunkiem prawidłowego rozwoju ludzkiego organizmu. Jest także potrzebna do osiągnięcia optymalnej, zaprogramowanej genetycznie budowy ciała, do rozwoju emocjonalnego i intelektualnego oraz pomaga nam zachować dobry stan zdrowia i samopoczucia.
Czy tak naprawdę wiemy, co oznacza termin „zbilansowana dieta”?
Zbilansowana dieta – polega na dostarczaniu organizmowi energii i wszystkich niezbędnych składników pokarmowych w odpowiednich ilościach i w odpowiednim stosunku. Bardzo ważna jest przy tym liczba posiłków i ich rozłożenie w ciągu dnia. Zbilansowana dieta powinna być dla każdego indywidualnie dopasowana z uwzględnieniem wieku, płci i aktywności fizycznej.
Do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu niezbędne są składniki odżywcze zawarte w pożywieniu, takie jak: białko, tłuszcze, węglowodany, witaminy, składniki mineralne, błonnik i woda. Są to podstawowe elementy zbilansowanej diety.
- Z węglowodanów i tłuszczy organizm czerpie energię niezbędną do wykonywania wszystkich czynności życiowych. Węglowodany w zbilansowanej diecie powinny pokrywać 40-60% dziennego zapotrzebowania energetycznego, z czego przewagę powinny stanowic tzw. węglowodany złożone znajdujące się w produktach zbożowych, makaronie razowym, brązowym ryżu, pieczywie razowym. Tłuszcze powinny dostarczać 25-30% dobowego zapotrzebowania energetycznego. Mają one istotne znaczenie dla człowieka. Poza dostarczaniem energii dla organizmu, są nośnikami witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), są ważnym elementem składowym błon komórkowych i mitochondriów oraz są prekursorami prostaglandyn, prostacyklin, tromboksanów i leukotrienów.
- Białko jest budulcem mięśni, kości, skóry i wszystkich tkanek naszego ciała. Jest potrzebne do budowy i odbudowy komórek organizmu. W zbilansowanej diecie osób dorosłych białko musi dostarczać ok. 15% wartości energetycznej diety, z czego ponad połowa powinna stanowić białko pełnowartościowe. Zawiera ono wszystkie niezbędne aminokwasy i jest maksymalnie wykorzystywane do syntezy białek własnych i utrzymania równowagi azotowej. Źródłem tego białka są: ryby, mięso, wędliny, jaja oraz mleko i jego przetwory.
- Witaminy i składniki mieneralne pełnią funkcje regulujące – biorą udział w wielu procesach metabolicznych i reakcjach zachodzących w komórkach i tkankach. Poza tym składniki mineralne są budulcem dla wielu tkanek, np. wapń – stanowi budulec kości, zębów; żelazo – jest składnikiem erytrocytów.
- Bardzo ważnym elementem zbilansowanej diety jest błonnik pokarmowy, który m.in. reguluje pracę przewodu pokarmowego, daje uczucie sytości, obniża kaloryczność diety i ma działanie odtruwające.
- Niezwykle istotne w zbilansowanej diecie jest wypijanie odpowiedniej ilości wody, która bierze udział w wielu procesach biochemicznych, transportuje składniki odżywcze i pomaga utrzymywać odpowiednią temperaturę ciała.
Podsumowanie
Wszystkie wymienione składniki pokarmowe stanowią istotę zbilansowanej diety i muszą być systematycznie i w odpowiednich proporcjach dostarczane do naszego organizmu.
