Choroba Hashimoto jest coraz częściej rozpoznawana u młodych ludzi, zwłaszcza u kobiet. Jest jedną z najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy. Rozpoznanie choroby często wiąże się z koniecznością zmiany dotychczasowego sposobu żywienia. Odpowiednia dieta u pacjentów z Hashimoto zdaje się być pomocna w leczeniu farmakologicznym tej choroby.
Choroba Hashimoto – czym jest i jak się objawia?
Choroba Hashimoto jest chorobą tarczycy zaliczaną do chorób autoimmunologicznych. W obrębie tarczycy chorego toczy się przewlekły stan zapalny, który w konsekwencji prowadzi do jej zniszczenia. Stan zapalny jest spowodowany reakcją immunologiczną – organizm traktuje komórki tarczycy jako obce i zwalcza je, produkując przeciwciała. Choroba Hashimoto może rozwijać się przez długi czas, nie dając przy tym żadnych objawów. Zwykle zostaje wykryta podczas przesiewowych badań profilaktycznych.
Przyczyny choroby nie są do końca poznane. Podobnie jak w innych chorobach autoimmunologicznych, rolę odgrywają czynniki środowiskowe (niedobór selenu, jodu, palenie papierosów, stres, infekcje wirusowe i bakteryjne) i genetyczne. Choroba ta często współwystępuje z cukrzyczą typu 1, anemię złośliwą, celiakią, łuszczycą itp.
W chorobie Hashimoto dochodzi do zaburzeń w wytwarzaniu hormonów tarczycy, prowadząc do ich niedoboru. Biologiczne funkcje tychże hormonów polegają na wzmaganiu procesów przemiany materii, mineralizacji kości, ponadto – działają na serce poprzez pobudzenie receptorów beta1-adrenergicznych) i na wątrobę, wpływając na przemiany tłuszczów (wpływ na stężenie cholesterolu we krwi) i węglowodanów oraz pomaga w utrzymaniu prawidłowej temperatury ciała. Niedobór hormonów tarczycy może prowadzić do poważnych zaburzeń w organizmie – często obserwuje się przyrost masy ciała.
Dieta w chorobie Hashimoto
Leczenie choroby Hashimoto polega przede wszystkim na podawaniu syntetycznych hormonów tarczycy. Jak pokazują badania, istotnym elementem, poprawiającym odpowiedź organizmu na leki, okazuje się dieta. Dzięki odpowiednio ustalonemu sposobowi żywienia, organizm dostaje składniki niezbędne do prawidłowej syntezy hormonów. Dzięki temu proces zapalny ulega spowolnieniu i zmniejsza się częstość występowania i nasilenie powikłań do których dochodzi w chorobie Hashimoto.
Co jeść i czego unikać?
Osobom z chorobą Hashimoto zaleca się stosowanie ogólnie przyjętych zasad prawidłowego żywienia. Niezwykle ważne jest spożywanie posiłków w regularnych odstępach czasu. Ich ilość, w zależności od zapotrzebowania chorego, powinna wynosić od 4 do 5, przy czym ostatni posiłek powinen zostać zjedzony maksymalnie na 2-3 godziny przed snem. Ponadto, odstęp pomiędzy przyjętą tabletką lewotyroksyny a posiłkiem nie powinien być krótszy niż 40 – 60 minut. Pomijanie posiłków bądź wydłużanie przerw pomiędzy nimi może doprowadzić do spowolnienia przemiany materii, która w tej chorobie i tak jest już spowolniona. W chorobie Hashimoto często współwystępują różne alergie bądź nietolerancje pokarmowe, które mogą prowadzić do nasilenia procesu zapalnego. Z tego powodu szczegółowe zasady diety powinny być dobierane indywidualnie.
Uwagę trzeba zwrócić przede wszystkim na rodzaj spożywanego białka. Powinno być to białko pełnowartościowe. Składnik ten wpływa na poprawę tempa przemiany materii, zwiększając ją o około 25% i jest potrzebny do syntezy hormonów tarczycy. Dobrym źródłem tego składnika będą jaja, chude mięso i ryby.
Nie zaleca się spożywania mleka i produktów mlecznych. Coraz więcej badań wskazuje, że produkty te mogą nasilać toczący się proces zapalny, gdyż mleko wykazuje silne właściwości antygenowe, przez co będzie stymulowało układ odpornościowy chorego do produkcji przeciwciał. Produkt ten można zastąpić napojami roślinnymi (tzw. mleko roślinne): migdałowym, ryżowym, kokosowym czy orzechowym, nie zaleca się natomiast spożywania napoju sojowego. Odpowiednia podaż białka w diecie warunkuje prawidłową syntezę hormonów a także wpływa na poprawę stanu włosów, który w trakcie choroby ulega pogorszeniu.
Istotny jest również rodzaj spożywanych węglowodanów. Podobnie jak w diecie opartej na prawidłowych zasadach żywienia, źródłem węglowodanów złożonych powinny być produkty zbożowe z pełnego przemiału, pełnoziarniste makarony i pieczywo i grube kasze. Powinny być to produkty o niskim indeksie glikemicznym, z dużą zawartością błonnika, witamin i składników mineralnych. Warto rozważyć (wraz z lekarzem lub dietetykiem) przejście na dietę bezglutenową. Istnieją badania sugerujące, że gluten powoduje reakcję alergiczną – uwolnione przeciwciała mogą negatywnie wpływać na tarczycę. Produkty zbożowe bogate w błonnik (zalecana dzienna podaż to conajmniej 25g/ doba) mogą z kolei usprawniać pracę jelit i zapobiegać zaparciom, które są częstą dolegliwością u pacjentów z chorobą Hashimoto.
Tłuszcze w diecie powinny być tłuszczami roślinnymi, których źródlem są oleje roślinne, awokado, orzechy, pestki i nasiona. Dodatkowo, trzeba zadbać o podaż kwasów tłuszczowych z rodziny omega -3 (ryby, oliwa z oliwek, olej lniany, olej rzepakowy), wykazujących działanie przeciwzapalne.
Ważna jest także odpowiednia podaż żelaza, selenu, jodu i cynku i witamina D. Każde z tych składników jest potrzebny do prawidłowej syntezy hormonów tarczycy. Żelazo jest niezbędne do przemiany tyroksyny w aktywną trójjodotyroninę i zwiększa wydzielanie TSH (nasilenie niedoczynności), selen wraz z jodem uczestniczą w metabolizmie hormonów tarczycy a ich niedobór będzie pogłębiał zaburzenia w obrębie tkanki tarczycowej. Ponadto, niedobór selenu będzie upośledzał przemianę tyroksyny do trójjodotyroniny.
Selen w dużych ilościach znajduje się w orzechach brazylijskich, skorupiakach, rybach a także w mleku i jego przetworach. Dwa orzechy brazylijskie pokrywają zapotrzebowanie dobowe na selen. Cynk z kolei uczestniczy w przemianie węglowodanów, działa przeciwutleniająco i co ważne w terapii choroby Hashimoto- działa przeciwzapalnie. Spadek stężenia cynku we krwi generuje wzrost stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych.
W chorobie Hashimoto trzeba także uwzględnić odpowiednią podaż witamin, zwłaszcza antyoksydacyjnych (A, C, E) i witaminy D. Funkcją witamin przeciwutleniających jest zmiatanie wolnych rodników i zmniejszenie stresu oksydacyjnego, który niszczy tarczycę. Ważna jest także witamina D. Zgodnie z badaniami, jej niedobór powoduje wzrost stężenia tyreotropiny we krwi i zmniejsza wchłanianie wapnia w jelitach. U osób ze stwierdzonym niedoborem tego pierwiastka należy zwiększyć podaż wapnia.
Z diety pacjentów z chorobą Hashimoto należy wykluczyć produkty zawierające substancje gojtrogenne (wolotwórcze), tj. izoflawony (soja), tioglikozydy (warzywa kapustne).
Podsumowanie
Wspomaganie leczenia farmakologicznego dietą korzystnie wpłynie na funkcjonowanie Twojego organizmu, zmniejszy ryzyko powstania innych chorób przewlekłych, w tym nadwagi, która może być spowodowana zwolnieniem tempa przemiany materii. Jednak, ustalając zasady diety, ważne, byś obserwował swój organizm. W przypadku wystąpienia negatywnych objawów lub pogorszenia się wyników badań, konieczna może być modyfikacja sposobu żywienia.
Bibliografia:
- Zakrzewska E. i wsp.: Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. XLVIII, 2015, 2, str. 117 – 127.
